Dzień 12 października do 2020 roku na obu kontynentach amerykańskich oraz w Hiszpanii obchodzono jako Dzień Kolumba. Obchody tego dnia miały upamiętnić odkrycie przez Krzysztofa Kolumba Ameryki, co nastąpiło 12 października 1492. Nieoficjalnie obchody te sięgają XVIII wieku. W dniu tym odbywały się między innymi triumfalne parady uliczne.
Parada Dziedzictwa Włoskiego z okazji Dnia Kolumba w SF North Beach, 2011, Fot. Sdrtirs, Wikimedia Commons
Jednak co najmniej od lat 90-tych XX wieku, toczyła się w Ameryce poważna dyskusja nad wymową tego święta dla Ludów Rdzennych obu kontynentów. W wyniku tej dyskusji pojedyncze miejsca i stany USA zaczęły zmieniać charakter wydarzenia na poświęcone pamięci Ludów Tubylczych. Były to min. Południowa Dakota w 1990 roku, a w 1992 roku, w 500-lecie przybycia Kolumba, miasto Berkeley w Kalifornii. Ostatecznie w 2021 prezydent Biden ogłosił ten dzień Dniem Ludów Tubylczych (Indigenous Peoples’ Day). Zmiana podejścia do ludów rdzennych widoczna była również w Chile, gdzie 24 czerwca obchodzony jest dzień: Día de los Pueblos Indígenas. czyli Dzień Ludów Rdzennych. W tym roku – 2021 pierwszy raz święto wpisane zostało na listę świąt narodowych.
Natomiast nasze muzeum w latach 2020/2021 wzbogaciło się o nowe obiekty do kolekcji amerykańskiej. Są to między innymi laleczki zwane kachinami. Laleczki te znajdujemy w kulturze ludu Navajo i Hopi. Ludy te wykonywały lalki na wzór duchów zwanych Kachina/Kaczyni, nadprzyrodzonych mitologicznych istot, duchowych przewodników, pośredników pomiędzy światem ludzi a światem bogów. Kachina/Kaczyni przekazywali wysokie zasady moralne, mieli ponadto wpływ na świat naturalny. W języku Hopi, Kachina/Kaczyni oznacza „przynoszący życie”. Lalki pełniły m.in. funkcje edukacyjne, religijne, rytualne i magiczne, na przykład postać wilka uczyła subordynacji. Straszono nią dzieci, mówiąc, że jeśli będą niegrzeczne to przyjdzie do nich wilk i je zje.
Te i inne zabytki Rdzennych Ludów Ameryki, na przykład ceramikę, otrzymaliśmy od kolekcjonera Jerzego Barankiewicza, członka Polsko-Amerykańskiego Towarzystwa Etnograficznego. Również innemu kolekcjonerowi – Jerzemu Knapikowi zawdzięczamy miniaturowe szopki bożonarodzeniowe z terenów m.in. Ameryki. Zbiór tych pięknych, maleńkich szopek z całego świata otrzymaliśmy w 2020 roku od pani Krystyny Knapik, w darze po zmarłym mężu. Dzięki pasji tych dwóch kolekcjonerów, którym serdecznie dziękujemy, nasza kolekcja amerykańska stała się bogatsza o liczne wyroby, które znajdą też swe miejsca na wystawach w naszym muzeum.
Autorka: dr Justyna Otwinowska, Kuratorium Etnograficzne PME