W kulturze wiejskiej dwa były okresy natężenia ślubów: wiosenny, z najbardziej pożądanym miesiącem majem oraz jesienny – po żniwach, gdy rodziców narzeczonych stać było na organizację bardzo kosztownego wesela. Oczywiście największy wysiłek finansowy szedł na przygotowanie jedzenia i alkoholu dla licznych zaproszonych gości, a często też choćby symbolicznego poczęstunku dla osób niezaproszonych, na przykład dzieci. Zapłacić trzeba było też kucharkom weselnym i kapeli. Zwracano uwagę na uzupełnienie kompletowanego od lat posagu, a wreszcie, co oczywiste, na wykonanie godnego stroju zarówno dla młodej, jak i młodego. Choć dzisiejsze wesela są zapewne dużo kosztowniejsze, to jednak czy ładniejsze? Pytanie to przychodzi do głowy, gdy przyglądamy się nakryciom głowy do strojów ślubnych panien młodych. Oto kilka przykładów ślubnych koron i wianków ze zbiorów naszego muzeum:
PME 54960,1 Fot. Edward Koprowski
Kurpiowskie czółko, panny młodej lub druhny na weselu. Ma kształt długiego prostokąta o zaokrąglonych rogach. Tektura obciągnięta jest po prawej stronie czarnym aksamitem a po lewej podszyta stilonem. Brzegi wykończone są czarną koronką, czerwonymi ząbkami, srebrnym galonem. Z lewej strony czółko zdobi płaski bukiet z białych kwiatków, rozetek z tiulu i pawie pióra.
PME 1170,3 Fot K Wodecka
Łowicka korona panny młodej wykonana jest na drucianym szkielecie modelującym główkę. i pęku drutu na których umocowany jest bukiet. Główka wykończona jest wewnątrz płótnem, na zewnątrz ozdobiona sztucznymi kwiatami, koralikami, perełkami. Na brzegu obwiedziona jest ułożoną w zakładeczki białą wąska wstążką i wzorzystą wstążką amarantową. Nad główką umieszczono zaś bukiet z papierowych kwiatów z listkami, bombek i srebrnych perełek w różnych rozmiarach.
PME 57623, Fot. Edward Koprowski
Huculska opaska ślubna panny młodej na całej powierzchni wykonana jest z taśm tkackich, wełnianych i jedwabnych ozdobionych naszytymi wielokolorowymi cekinami. Do górnej jej krawędzi przyszyto 15 czerwonych i 11 wielokolorowych pomponów. Dolną krawędź zdobią zwisające wielokolorowe koraliki oraz wstążki lub pasma wełny.
PME 2021,1 Fot. Edward Koprowski
Wianek sieradzki składa się z właściwego okrycia głowy, tzw. korony oraz grupy wstążek luźno puszczonych na plecy. Czapeczka zrobiona jest z płóciennej tkaniny. Naszyto na nią dwie karbowane, jedwabne kolorowe wstążki. Z tylu doszyto wstążki broszowane w kolorach: niebieskim, różowym, ciemnożółtym, szarym. Czubek zrobiony jest z prostokątnej tektury, sklejonej ze sobą na kształt rulonika, którego ścianki przykrywa tkanina przykryta marszczonymi wstążkami, koralikami i szklanymi guziczkami zwanymi broszkami. Szczyt czubka ozdobiony jest bukietem wykonanym ze sztucznych kwiatów i szklanych koralików.
Również druhny panny młodej przybierały głowy w odświętne nakrycia, tak jak w przypadku druhny z okolic Zbąszynka:
PME 30091,2 Fot. Edward Koprowski
Wianek druhny weselnej składający się z kwiatów wykonanych z bawełnianego płótna, szklanych bombek oraz kępek metalowego szychu. Końce obręczy ozdobione są zielonymi piórami. Podstawę wianka stanowi druciana obręcz wygięta w kształt podkowy. Wszystkie elementy osadzone są na sterczących drucikach, oplecionych dookoła obręczy.
PME 46286,4 Fot K Wodecka
Wianek druhny weselnej z Mazowsza składa się z kwiatków i liści wykonanych z bawełnianego płótna oraz koralików imitujących perły i szklane bombki. Podstawę wianka stanowi druciana obręcz wygięta w kształt podkowy. Kwiaty mają formę małych różyczek i stokrotek, zaś liście rozmieszczone na obrzeżach wianka to liście winorośli i jabłoni.
Jeśli modą ludową szykujecie się Państwo do ślubów jesiennych, to mamy nadzieję, że nasze zbiory staną się dla Was inspiracją.
Autorka: dr Justyna Otwinowska, Kuratorium Etnograficzne PME