Ernest Cole: fotograf na wygnaniu
od 8 maja 2025 w PME
Wystawa „Ernest Cole: fotograf na wygnaniu” przedstawia zapis doświadczeń Czarnej społeczności Nowego Jorku lat 60. i 70. XX wieku. Ernest Cole, południowoafrykański fotograf, z wrażliwością dokumentował codzienność mieszkańców Harlemu, utrwalając jednocześnie systemową przemoc i problemy społeczne, nierozerwalnie związane z życiem w Stanach Zjednoczonych. Jego zdjęcia to przede wszystkim jednak wizualna opowieść o sile, uporze i obecności Czarnych w przestrzeni miasta.
Na wystawie prezentowane będą fotografie wykonane w latach 1967–1972. Jest to fragment kolekcji, którą Cole stworzył na wygnaniu, w Stanach Zjednoczonych, do których uciekł z RPA w 1966 roku. Rok później wydał album House of Bondage, złożony z fotografii dokumentujących życie pod reżimem apartheidu. Podobnie jak w przypadku jego nowojorskich zdjęć, fotograf dużą uwagę poświęcał przestrzeni miejskiej, zarówno znajdującym się w niej tablicom i znakom, które materializowały systemową dyskryminację Czarnych osób, jak również samym społecznościom. W obiektywie Cole’a, fotografowane osoby nie są biernymi ofiarami systemu, a aktywnie sprzeciwiają się opresji.
Negatywy, które Cole wykonał w Stanach Zjednoczonych, przez wiele lat uważano za zaginione. W 2017 roku odnaleziono je w szwedzkim banku, a w kwietniu 2018 roku przekazano je spadkobiercom artysty, którzy powołali fundację The Ernest Cole Family Trust, mającą na celu zachowanie jego dziedzictwa fotograficznego. Działalność Ernesta Cole’a, a przede wszystkim sposób w jaki kreował fotograficzne narracje, utorowały drogę dla wielu południowoafrykańskich osób fotografujących. W Państwowym Muzeum Etnograficznym, wystawa jego fotografii to szansa na zaistnienie kolejnych głosów w rozmowie o stereotypach i uprzedzeniach rasowych, ale również o radości i dumie Czarnej społeczności.
Ernest Cole
Ernest Cole (1940–1990) urodził się w prowincji Transwal w RPA. W latach 60. Cole współpracował między innymi z magazynami Drum i New York Times. W 1966 roku uciekł z RPA, a w 1968 roku reżim apartheidu nałożył na niego dożywotni zakaz wjazdu, odbierając mu paszport. W Stanach Zjednoczonych zajmował się fotografią uliczną, a w latach 1969–1971 regularnie odwiedzał Szwecję, współpracując z kolektywem Tiofoto.
W 1972 roku Cole przestał fotografować. Przez lata okresowo doświadczał bezdomności. Zmarł w Nowym Jorku w 1990 roku na raka trzustki. W 2017 roku w Sztokholmie odkryto ponad 60 000 jego zaginionych negatywów, które obecnie są badane i katalogowane.
W 2022 roku wydawnictwo Aperture wznowiło House of Bondage, a w 2024 roku w The True America po raz pierwszy opublikowano zdjęcia Cole’a dokumentujące życie Czarnych w USA na przełomie lat 60. i 70. XX wieku.
Wbrew stereotypom
Wystawa fotografii Ernesta Cole’a będzie w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie kolejnym głosem w sprawach, które podejmujemy w programie „Wbrew stereotypom”: wykluczeń społecznych, uprzedzeń rasowych, ale także afirmacji społeczności i kultur Czarnych, ich dumy i siły. Z perspektywy Muzeum szczególnie ważny jest problem reprezentacji fotograficznej, tworzonej na własnych zasadach, od wewnątrz społeczności i wbrew opresyjnym stereotypom wytwarzanym przez dekady za pomocą fotografii.
Szczegóły programu „Wbrew stereotypom” – tutaj.
Wystawa czasowa Ernest Cole: fotograf na wygnaniu organizowana jest we współpracy z Against Gravity, organizatorem 22. Festiwalu Filmowego Millennium Docs Against Gravity.