Film „Rybacy. Połów ryb niewodem” został nakręcony w nadbiebrzańskiej wsi Jagłowo, w roku 1968. Wtedy dostęp do wody i ryb był nieograniczony. Jak mówi Piotr Szacki w komentarzu do tego filmu: „Tutaj wszyscy łowili ryby”. Rybacy zawiązywali spółki i począwszy od przygotowania, a potem reperacji sieci, aż po wspólne połowy – pracowali razem, dzieląc się złowionymi rybami. Łowiono tu ukleje, płocie, jazie, klenie, leszcze, bolenie, szczupaki, liny, okonie, kiełbie, płocie i raki. Życie w Jagłowie płynęło trochę na uboczu, z dala od innych ośrodków, w zgodzie z rzeką, która dzięki rybom stanowiła dodatkowe źródło dochodu. Kiedy nagrywany był film, rzeka była szersza, a rozlokowane nad rzeką usytuowane w większości szczytami do niej stodoły, tworzące charakterystyczny układ, były oddalone od niej o kilkanaście metrów.
Ta malowniczość miejsca przetrwała pół wieku. Ale od kiedy w 1993 roku powstał Biebrzański Park Narodowy, dziedzictwo przyrodnicze zaczęło podlegać ochronie, również cały bieg i dolina Biebrzy. Od tego czasu masowy połów ryb został zakazany. Teraz, żeby je legalnie łowić trzeba wykupić licencję wędkarską. Mieszkańcy łowią ryby już tylko dla siebie. Ale zakazanych niewodów i kłomli nikt już nie wyciąga. Niektórzy trzymają je jeszcze w pomieszczeniach gospodarczych, niektórzy posiadają łódki pychówki, zostawione na pamiątkę przeszłości Jagłowa. Teraz nie byłoby już możliwe wypłynąć na Biebrzy: poziom wód opadł, roślinność nadbrzeżna jest chroniona, brzeg zarastają trzciny… Kiedyś rzeka była czyszczona przez państwo. Jesienią przyjeżdżała czyszczarka i wycinała to, co zarosło przez sezon.
Jaka jest przyszłość Jagłowa… czy uda się zachować ten klimat małej wsi położonej gdzieś hen daleko i żyjącej swoim zależnym od natury życiem, jak na filmie „Rybacy”…? Świat wokół zmienił się diametralnie, ale Jagłowo jakby mniej… a może takim malowniczym, zachowawczym, tradycyjnym chcemy ją widzieć w swojej projekcji… Jak pisał Szacki (…) ta rzeczywistość przemija i przemija, trzeba ją było zatem ratować. Do tego celu film bardzo się nadawał. (Piotr Szacki, <Oczy i obiektywy>. Fragmenty komentarzy do kilku filmów, [w:] Konteksty, nr 3-4, 1992, s. 300). Zachowane na filmie obrazy należą bowiem do czasu przeszłego, ale dają też możliwość konfrontacji ze współczesnością. Jagłowo jest „wyspą”, w której ten proces zmian następuje wolniej i dzięki temu można się tu przenieść w przeszłość. Większość zabudowy wsi jest dawna, zarówno domy, jak stodoły i obory, nieliczne są nowe budynki. Trudno przewidzieć jak długo ten stan się utrzyma, wiec być może ponownie wzorem Piotra Szackiego i Krzysztofa Chojnackiego należałoby uwiecznić Jagłowo anno domini 2018…
Projekcja filmu „Rybacy” odbyła się Centrum Biblioteczno – Kulturalnym w Sztabinie w dniu 18.11.2018 r. i jest to jeden z lepiej zrealizowanych obrazów: z czytelnym zamysłem, pewną dramaturgią i komentarzem, czytanym mocnym głosem Piotra Szackiego.
Oprócz szefa zespołu rybaków Antoniego Pycza, na filmie mieszkańcy rozpoznali jego brata Serafina Pycza, Jana i Wacława Mojżuków, Wacława Siemiona, Konrada Szkiłądzia, Waleriana Haraburdę, Jan Pawełko oraz Adama Szkiłądzia z synem. Nie rozpoznano jedynie mężczyzny z kłomlą i kobiety piorącej przy pomoście.
Wydarzeniu towarzyszyły warsztaty przeprowadzone przez Stowarzyszenie z Siedzibą w Warszawie, które odbyły się w Szkole Podstawowej w Sztabinie w dniu 26.11.2018 r.
Archiwalny film „Rybacy. Połów ryb niewodem” z 1986 r. dostępny online.
Autorka wpisu: Małgorzata Jaszczołt. Fot. archiwalne: P. Szacki. Fot. współczesne: P. Tołwiński.
Projekt dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury i budżetu Samorządu Województwa Mazowieckiego.