Kolekcja Muzealiów i archiwaliów Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie wzbogaciła się w grudniu 2022 roku o unikatowy obraz „Pustelnik” autorstwa Teofila Ociepki. Zakup ten był możliwy dzięki dofinansowaniu ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z budżetu państwa w ramach programu własnego Narodowego Instytutu Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów Rozbudowa zbiorów muzealnych” i ze środków samorządu województwa mazowieckiego.
Obraz „Pustelnik” został namalowany techniką olejną na tekturze. Ma wymiary 68 x 98 cm. Pochodzi z wczesnego okresu twórczości artysty, z lat 30. XX w. (w literaturze przedmiotu podawane są daty 1930 i 1933). Jest to autentyczne dzieło T. Ociepki. Pozostało nieznane szerokiej publiczności ze względu na jego sprzedaż w końcu lat 50. XX wieku osobie fizycznej, która nie udostępniała obrazu na kolejne wystawy oraz do zilustrowania licznych książek poświęconych twórczości Teofila Ociepki.
Obraz „Pustelnik” ma kompozycję poziomą. W rajskim pejzażu z fantazyjnymi drzewami, łąkami pełnymi dzikich, ale przyjaznych zwierząt centralnie umieszczona postać klęczącego, pogrążonego w modlitwie mężczyzny.aW pobliżu we wnętrzu jaskini widoczne sprzęty domowe sugerujące, że to mieszkanie – pustelnia. Dzikie zwierzęta, ptaki, motyle znajdujące się blisko mężczyzny wskazują wyjątkowość świętego męża – żyjącego w harmonii z otaczającą go przyrodą. W tle zielona dolina, na horyzoncie góry.
Obraz utrzymany w żywych, soczystych, charakterystycznych dla artysty barwach, ukazuje słoneczny jasny dzień – tak czysty i jasny jak dusza pustelnika. Błękitne niebo z niewielkimi obłoczkami nie zakłóca spokoju ukazanej sceny. Farba kładziona dość cienką warstwą, z wyraźnymi pociągnięciami pędzla.
Zakupione dzieło wzbogaciło kolekcję sztuki nieprofesjonalnej Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie, która należy do jednej z najcenniejszych w Polsce.
Teofil Ociepka (1891 Janów; obecnie dzielnica Katowic – 1978 Bydgoszcz) należący do grona najwybitniejszych polskich artystów samorodnych, jest uważany za jednego z czołowych artystów nurtu sztuki nieelitarnej w świecie. Pochodzący ze Śląska, pracował jako elektryk w kopalni „Kaiser” w Nikiszowcu. Zaczął malować w wieku ok. 35 lat pod wpływem mistrza duchowego Filipa Hohmanna. Był członkiem Loży Różokrzyżowców, jednym z liderów tzw. Grupy Janowskiej. Jego twórczość to w pełni świadoma kreacja wyrastająca z podstaw filozoficznych. „Jego sztuka miała od początku charakter mistyczno-symboliczny, a wyrażony w niej światopogląd został ukształtowany przez religię katolicką, literaturę teozoficzną, fantastyczno-naukową, oraz wiarę w istnienie zjawisk nadprzyrodzonych, opisanych w przekazach mitycznych folkloru wierzeniowego, a także przekazach baśniowych” (Wisłocki: 2010 s. 136). Niezwykłą popularność zyskał po II wojnie światowej. Jego prace znajdują się w najważniejszych kolekcjach muzealnych w Polsce i były wielokrotnie wystawiane w kraju oraz zagranicą. W 1969 roku przeprowadził się do Bydgoszczy, gdzie zmarł. Twórczości T. Ociepki poświecono rozliczne artykuły i książki. Do badaczy twórczości i jej popularyzatorów należeli: Andrzej Banach, Aleksander Jackowski, Seweryn A. Wisłocki.
fot. Edward Koprowski
Zadanie: Zakup obrazu Teofila Ociepki „Pustelnik”.
„Zakup dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z budżetu państwa w ramach programu własnego Narodowego Instytutu Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów Rozbudowa zbiorów muzealnych” i ze środków samorządu województwa mazowieckiego.
Wartość projektu wynosi: 69 360 zł z czego 55 000 zł ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z budżetu państwa w ramach programu własnego Narodowego Instytutu Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów Rozbudowa zbiorów muzealnych.
