Dwuletni projekt (2018-2019) zainicjowany został wspólnie przez przedstawicieli lokalnej społeczności i zespół badaczy. Wbrew nazwie, która sugerować może popularne dziś jednorazowe i jednowymiarowe przedsięwzięcia eventowe, składa się z wielu konsekwentnie ze sobą połączonych działań. Ukierunkowany jest na wypełnienie znaczących luk w zakresie inwentaryzacji, dokumentacji, ochrony, interpretacji i popularyzacji wybranego – przez samych mieszkańców – aspektu różnorodnego, pogranicznego dziedzictwa kulturowego Gminy Wiśniowa (powiat myślenicki, województwo małopolskie). Głównym celem projektu jest zbadanie współczesnych znaczeń, funkcji i przemian profesji: rzemiosł, rękodzieła, lokalnego przetwórstwa oraz wszelkiej twórczości i produkcji gminnej – uchodzących wśród tamtejszej społeczności jako aktywności tradycyjne – w szerszym kontekście społeczno-kulturowym. Jednym z nich jest kontekst popularnych dziś działań na rzecz umacniania tożsamości lokalnej oraz prób budowania wspólnotowości wokół rodzimych tradycji (ich roli w życiu kulturowym: społecznym, religijnym, kulturalnym i ekonomicznym mieszkańców).
Czy tradycje te – co niezwykle istotne zidentyfikowane bezpośrednio przez samych przedstawicieli lokalnej społeczności jako znacząca część ich spuścizny – traktowane są przez nią również jako współczesny potencjał prorozwojowy (kulturotwórczy, społeczny, turystyczny etc.) mogący przyczynić się do rozpoznania oraz wykorzystania konkretnych zasobów niematerialnego i materialnego dziedzictwa gminy? Takie podejście wpisuje się w założenia Konwencji UNESCO z 2003 roku w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego, według której dziedzictwem tym są różnorodne praktyki kulturowe realizowane przez członków danej wspólnoty w określonej przestrzeni kulturowej i w określonym kontekście kulturowym z użyciem związanych z nimi określonych artefaktów, z którymi członkowie tej wspólnoty nadal się utożsamiają (tj. czują się ich spadkobiercami i kontynuatorami). Tradycyjne profesje odwołują się bezpośrednio do dziedziny/domeny nazwanej w konwencji jako umiejętności związane z rzemiosłem tradycyjnym.
Istotnym elementem projektu jest próba zbadania jak w pamięci lokalnej społeczności gminy funkcjonują tytułowe jarmarki, które (wg ksiąg parafialnych) odbywały się na tych terenach od ok. XVII wieku oraz jaki mają one związek z tradycyjnymi profesjami współcześnie. Jednym z zamierzeń lokalnych inicjatorów projektu jest bowiem próba ich reaktywacji (idea: cykliczne wielowymiarowe wydarzenie aktywizujące i integrujące różne grupy twórców i odbiorców). Ten rodzaj praktyki – szczególnie we współczesnej formie – wpisuje się z kolei w dziedzinę/domenę, która we wspomnianej konwencji nosi nazwę zwyczaje, rytuały i obrzędy świąteczne. Ponadto projekt ma za zadanie przybliżyć jak w świadomości współczesnych mieszkańców rysuje się wielokulturowe dziedzictwo rzemieślniczo-rękodzielnicze tamtejszych pogranicznych terenów, które ukształtowało się m.in. poprzez obecność społeczności żydowskiej trudniącej się głównie handlem.
Multimedialny materiał pozyskany i opracowany przez badaczy Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie oraz pracowników Gminnego Ośrodka Kultury i Sportu w Wiśniowej przy aktywnym współudziale lokalnej społeczności podczas etnograficznych badań terenowych upowszechniony zostanie w atrakcyjnej formie odpowiadającej współczesnym kontekstom kulturowym zróżnicowanych odbiorców:
- problemowej, ilustrowanej tematycznej monografii (forma drukowana i elektroniczna);
- internetowej interaktywnej mapy tradycyjnych profesji: rzemiosł, rękodzieła, lokalnych produktów i ich twórców (charakter crowdsourcingowy – mieszkańcy gminy na bieżąco sami będą mogli rozbudowywać bazę);
- wystawy prezentującej stare fotografie mieszkańców przedstawiające tytułowe tradycje rzemieślnicze, rękodzielnicze i przetwórcze oraz dawne lokalne jarmarki w działaniu, a także współczesne portrety ich narratorów tj. twórców, rzemieślników, rękodzielników, wśród których prowadzone były badania terenowe – po zakończeniu projektu wystawa dostępna będzie również w formie wirtualnej na stronie;
- konferencji/debat oraz animacyjnych spotkań praktyków i teoretyków;
- tematycznych widowisk współtworzonych przez różne pokolenia mieszkańców działających w lokalnym ruchu artystycznym, folklorystycznym;
- wieńczącego projekt jarmarku, który w swoim zamierzeniu bazować będzie na wspomnianych dawnych, cyklicznych jarmarkach wiśniowskich (współtworzonego w różnym wymiarze i charakterze przez mieszkańców a przede wszystkim przez wszystkich zidentyfikowanych w trakcie projektu przedstawicieli tradycyjnych profesji: rzemieślników, przetwórców, rękodzielników, twórców, artystów etc).
Projekt realizowany jest przy współpracy Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie. Koordynatorem naukowo-merytorycznym projektu jest dr Joanna Dziadowiec-Greganić, adiunkt w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie, przewodnicząca ds. akademickich i badawczych sekcji młodych Międzynarodowej Organizacji Sztuki Ludowej IOV World – organizacji konsultacyjnej UNESCO i ECOSOC. Koordynatorem organizacyjnym projektu jest Agnieszka Dudek, dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury i Sportu w Wiśniowej.
Projekt „Wiśniowski Jarmark Rzemiosł i Zawodów Tradycyjnych – lokalna tradycja w działaniu” został dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, program „Kultura ludowa i tradycyjna” 2018.
