Ceramika dla architektury, plastycy dla przemysłu, spółdzielnia dla mieszkańców. Czego może nas nauczyć historia „łysogórskiego eksperymentu”?
20 kwietnia, godzina 19:00
Spotkanie live na naszym profilu FB oraz na platformie Zoom.
Podczas spotkania z badaczkami oraz projektantkami sięgającymi współcześnie po ceramikę zastanowimy się nad potencjałem tego medium dla przestrzeni publicznych. Przyjrzymy się możliwościom osadzenia polskich przykładów w szerszym kontekście praktyk innych krajów. Zastanowimy się nad tym, dlaczego bronimy się przed dekoracyjnością w architekturze?
Inspiracją do debaty jest ceramika architektoniczna projektowana i wytwarzana w założonej w 1947 r. Spółdzielni “Kamionka” w podtarnowskiej Łysej Górze. Ceramika ta przez dekady wpływała na wygląd polskich miast. W 1952 około 12.000 płytek ozdobiło ściany barów ulokowanych w parterach sztandarowej realizacji okresu – Marszałkowskiej Dzielnicy Mieszkaniowej (MDMu). O skali zjawiska świadczy fakt, że w szczytowym okresie z Kamionki wychodziło rocznie 6000 m2 płyt! Produkowano tam również kafle do wielkoformatowych mozaik, z których niemal każda była unikatem.
Lamperie z płytek łysogórskich, dawne Technikum Ceramiczne w Łysej Górze. Fot. dr Bożena Kostuch.
Już w 1960 roku kafle trafiły na wystawę “Ceramiczny Eksperyment” prezentowaną w warszawskim Pałacu pod Blachą. Ekspozycja pozwalała krytykom przyjrzeć się płytom okładzinowym i kaflom jako autonomicznej gałęzi sztuki, a nie – segmentowi przemysłu. Prosperujące w latach 50. i 60. XX w. zakłady produkujące ceramikę przemysłową w większości stoją puste. Pozostałości kafli, czy tłuczki stosowanych do modernistycznej zabudowy miast, oglądamy obecnie jak relikty dawno minionej epoki.
Współcześni badacze kultury wizualnej, kuratorzy, animatorzy lokalni i projektanci wciąż powracają do fenomenu łysogórskiej ceramiki, czy też szerzej – ceramiki jako tworzywa wykończeniowego dla architektury. Pod koniec zeszłego roku ukazała się monografia jednego z twórców i ojca sukcesu Kamionki – Bolesława Książka (1911 – 1994) autorstwa dr Bożeny Kostuch, kustoszki w Muzeum Narodowym w Krakowie, autorki wielu publikacji poświęconych historii polskiej ceramiki XIX i XX w. (wyd. Marginesy). “Czarodziej z Łysej Góry. Opowieść o Bolesławie Książku” będzie pretekstem do rozmowy na temat dzisiejszej recepcji modernizmu, współczesnych praktyk dekoratorskich, nowych norm estetycznych, różnych perspektyw pokoleniowych zjawiska.
Debatę poprowadzi: Lidia Pańków
Uczestniczkami będą: Bożena Kostuch, Barbara Bułdys, Dorota Koziara, Magdalena Łapińska-Rozenbaum
Fot. Marcin Sacha, archiwum prywatne / materiały udostępnione dzięki uprzejmości Wydawnictwa Marginesy
Lidia Pańków: publikowała m.in. w Dwutygodnik.com, Herito, Szum. Autorka książki „Bloki w słońcu. Mała historia Ursynowa Północnego” wyd. Czarne) i współautorka książki „Kreatorki. Kobiety, które zmieniły polski styl życia” (wyd Muza).
dr Bożena Kostuch: kustoszka w Muzeum Narodowym w Krakowie, badaczka i znawczyni historii polskiej ceramiki XIX i XX w., autorka m.in. “Kolor i blask. Ceramika architektoniczna oraz mozaiki w Krakowie i Małopolsce po 1945 r” nagrodzonej tytułem Krakowskiej Książki Kwietnia 2016.
Barbara Bułdys: historyczka sztuki, autorka artykułów z zakresu zjawisk wizualnych, popularyzatorka architektury nowoczesnej, współautorka serii “Tarnów. Wielki Przewodnik”, “Rocznik Tarnowski”, “Encyklopedii Tarnowa”. Uczestniczka projektu ; „Łysogórski eksperyment. Ceramika artystyczna dla architektury” (BWA, Tarnów 2015), „Szlak ceramiczny regionu tarnowskiego” – obydwa wspólnie z dr B. Kostuch (2015). Z ramienia Tarnowskiego Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych (TTZSP). Kustoszka Działu Sztuki Muzeum Okręgowego w Tarnowie.
Dorota Koziara: projektantka, architekta wnętrz, dyrektorka artystyczna, konsultantka firm i instytucji, kuratorka wystaw, związana przez 10 lat ze studiem Alessandro Mendiniego Atelier Mendini w Mediolanie. Ostatnio współpracuje jako projektantka form ceramicznych z firmą Tubądzin i marką odzieżową Tatuum.
Magdalena Łapińska-Rozenbaum: projektantka, graficzka, artystka wizualna pracująca m.in w medium ceramiki, autorka mozaiki “Kosmos” w Nowym Zodiaku, projektantka scenografii do spektaklu MONSTERA, nominowana do Design Alive Awards 2020.
Zdjęcie wyróżniające: Marcin Sacha, archiwum prywatne/ materiał udostępniony dzięki uprzejmości Wydawnictwa Marginesy
