Ponad trzysta prac najbardziej znanych i interesujących twórców polskiego art brut, które można zobaczyć w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie od 14 lipca do 18 września 2016 roku.
Przejmująca siła ekspresji i wyobraźni, szokujące rozwiązania ikonograficzne, a nade wszystko szczerość i niepowtarzalność wypowiedzi są cenione przez kolekcjonerów, galerie i muzea, które poszukują emocjonalnych wstrząsów w relacji pomiędzy dziełem a widzem. Ta sztuka potrafi wzruszać, wstrząsać i zachwycać, pobudzać do refleksji, prowokować do rewizji estetycznych poglądów. Wyrasta z głębokich pokładów podświadomości, z głębi duszy, ze snów, z egzystencjalnego bólu. Sztuka art brut, bo o niej mowa, nie poddaje się klasyfikacjom kreowanym przez historyków i teoretyków sztuki, nie przynależy ani do kultury niskiej, ani do wysokiej, jest niezależna, pełna zagadek i tajemnic.
Tuż po wojnie Jean Dubuffet, francuski malarz i rzeźbiarz, rozczarowany ówczesną ofertą awangardowych prądów artystycznych, poszukując autentyzmu w sztuce, odkrywa dla siebie i dla świata zgromadzone w szpitalach psychiatrycznych i w więzieniach obszary sztuki „innej”. Wymyśla dla niej termin art brut. Strzeże go pilnie w obawie, że wszystko co nie jest „sztuką surową”, a jedynie powierzchownie ją przypomina, zmąci prawdziwy obraz wizualnej ekspresji pozbawionej fałszu i zahamowań. Idea art brut zainspirowała wielu pisarzy, intelektualistów i artystów XX wieku, których twórczość pozostawała pod przemożnym wpływem plastycznych kreacji osób chorych umysłowo i wykluczonych społecznie. Zainteresowanie ich sztuką trwa do dzisiaj.
Przykładem niech będzie 55. Międzynarodowe Biennale Sztuki w Wenecji z 2013 roku, na którym, zaprezentowano ogromną ilość dzieł twórców nieprofesjonalnych jako antidotum na zalew obrazów płynących szerokim nurtem w przestrzeni publicznej, często doskonałych technicznie, ale w gruncie rzeczy pustych i powierzchownych treściowo.
Art brut to szara strefa sztuki. Mimo że istnieje poza tym, co widoczne i oficjalne, znacząco wpływa na artystyczne kierunki, mody i tendencje, zaś artystów-akademików stymuluje do poszukiwań i przekraczania estetycznych barier. Wierzymy, że dzięki zgromadzonym na wystawie SZARA STREFA SZTUKI. Polscy twórcy art brut fascynującym dziełom z zakresu malarstwa, rysunku i rzeźby widz będzie mógł porzucić rutynę patrzenia i kulturowe nawyki konwencjonalnej percepcji, a tym samym odbyć podróż po nieznanych zakamarkach wyobraźni oraz mrocznych i tajemniczych ścieżkach emocji.
Na wystawie zobaczymy prace 31 twórców art brut, tych najwybitniejszych, jak Maria Wnęk, Edmund Monsiel, Stanisław Zagajewski, Adam Dembiński, Julian Stręk czy Włodzimierz Rosłon, ale i tych mniej znanych, którzy warci są szerszej popularyzacji. Prezentowane dzieła pochodzą ze zbiorów Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie, Muzeum Etnograficznego w Toruniu, Muzeum Śląskiego w Katowicach, kolekcji Leszka Macaka, Andrzeja Kwasiborskiego, Stowarzyszenia „Psychiatria i Sztuka”, Szpitala Specjalistycznego im. dr. J. Babińskiego w Krakowie oraz zbiorów artystów Adama Nidzgorskiego i Władysława Wałęgi.
Wystawie towarzyszyć będzie wydawnictwo, zaś 16 września zorganizowane zostanie seminarium na temat art brut z udziałem wybitnych polskich badaczy i kolekcjonerów tej sztuki.
Wystawa zrealizowana w ramach projektu: GORZKI SMAK – ART BRUT. Badania – kolekcje – wystawy w Polsce na przełomie XX/XXI wieku, finansowanego przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego i Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego.
Aby obejrzeć dzieła sztuki art brut ze zbiorów Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie można skorzystać z naszego katalogu on line. Na stronie głównej na pasku INFORMACJA NAUKOWA: KATALOG ZBIORÓW. W polu szukanie zaawansowane należy wpisać: art brut. W tej chwili wprowadziliśmy 159 rekordów zawierających wizerunki dzieł i podstawowe metadane. Można już zobaczyć prace Marii Wnękowej, Tadeusz Głowali, Stanisława Miki, Wojciecha Oleksego, Włodzimierza Rosłona, Justyny Matysiak, Romana Rutkowskiego, Adama Dembińskiego, Krzysztofa Wiśniewskiego, Władysława Wałęgi, Henryka Żarskiego. Wkrótce pojawią się nowe dzieła. Zapraszamy do oglądania.
