Nowa wystawa czasowa dostępna od 03.04.2025 do 31.08.2025.
O wystawie
Wystawa czasowa „Wybielanie” jest autokrytycznym spojrzeniem Muzeum na swoją przeszłość. Jej celem jest ukazanie kolonialnych schematów oraz próba zmierzenia się z nimi – to ważne zadania instytucji znajdującej się w kraju, który starał się realizować swoje kolonialne ambicje, będąc zarazem przedmiotem wewnętrznej kolonizacji europejskiej. Tytuł wystawy nawiązuje do mitu „kolonialnej niewinności” Polski i innych krajów Europy Środkowo-Wschodniej.
Początek kolekcji Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie sięga 1888 roku i jest związany z obiektami przywiezionymi przez Leopolda Janikowskiego z Kamerunu. Jego podróż ze Stefanem Szolcem-Rogozińskim – „pierwsza polska ekspedycja do Afryki” finansowana m.in. przez Henryka Sienkiewicza – miała na celu założenie polskiej kolonii w Afryce Środkowej. Podróżnicy zakupili wówczas ziemie, lecz niedługo później terytoria zostały przejęte przez niemieckich kolonizatorów. Wyprawa ta, choć nie przebiegła zgodnie z planem, stanowi jeden z mitów założycielskich Muzeum.
Funkcjonowanie Polaków w kolonialnym systemie wiązało się między innymi z naśladowaniem imperialnych wzorców. Próbowali oni zaznaczyć swoje miejsce w zachodniej kulturze i potwierdzić swoją przynależność do tzw. „cywilizacji białego człowieka”. Aby ugruntować swoją pozycję, należało m.in. zdefiniować Czarnych jako odmiennych, czy wręcz obcych. Służyły temu naukowe i muzealne praktyki, które opierały się na egzotyzacji oraz wartościowaniu cywilizacji pozaeuropejskich jako słabiej rozwiniętych.
Kolonialne ślady widzimy zarówno w sposobach prowadzenia badań, organizowania ekspedycji, pozyskiwania obiektów do muzealnych kolekcji, jak i tworzenia wizualnych reprezentacji rasy za pomocą medium fotografii. Na wystawie „Wybielanie”, której kuratorami są Witek Orski i Magdalena Wróblewska, pokazujemy fotografie z naszych zbiorów wykonane w Afryce przez polskich podróżników, badaczy i dziennikarzy. Reprodukowały one kolonialne spojrzenie ukształtowane przez fotografów z zachodnich imperiów. Przez wystawę prowadzi oś czasu, która obejmuje okres od końca XIX wieku aż do dziś. Zapisano na niej wydarzenia istotne w kontekście znajdujących się w Muzeum zbiorów z Afryki.
Wystawa „Wybielanie” jest częścią programu „Wbrew stereotypom”, który obejmuje także interwencje w wystawę „Afrykańskie wyprawy, azjatyckie drogi” oraz wystawa czasowa „Afrotopie”. O szczegółach programu przeczytacie tutaj.
Zespół kuratorski
Witek Orski jest artystą wizualnym, fotografem i kuratorem wystaw. Autor zdjęć, instalacji i obiektów. Praktyka artystyczna jest dla niego przestrzenią badań i dociekań filozoficznych. W polu jego zainteresowań znajdują się społeczne i polityczne funkcje fotografii oraz jej status w kulturze wizualnej. Istotnym narzędziem jest dla niego samo medium wystawy – często aranżuje cykle prac w skomplikowane eseje wizualne. Orski ukończył filozofię na Uniwersytecie Warszawskim. Tytuł doktora uzyskał na Uniwersytecie Artystycznym w Poznaniu. Wykłada w Szkole Filmowej w Łodzi.
Magdalena Wróblewska jest historyczką sztuki i muzeolożką, zajmującą się problematyką dekolonialności. Dyrektorka Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie. Adiunktka na Wydziale Artes Liberales Uniwersytetu Warszawskiego. Stypendium typu post-doc odbyła w Kunsthistorisches Institut in Florenz- Max-Planck-Institut i Staatliche Museen zu Berlin. Wraz z C. Ariese opublikowała książkę „Practicing Decoloniality in Museums: A Guide with Global Examples”. Publikuje artykuły i książki na temat fotografii. W 2023 roku odbyła staż badawczy w Department for Anthropology, Museum of Natural History, Smithsonian Institution w Waszyngtonie.
Dostępność wystawy
- treści w języku polskim i angielskim
- audiodeskrypcja całej ekspozycji i wybranych obiektów w języku polskim i angielskim
- tyflografiki wybranych obiektów
- wideoprzewodnik po wystawie oraz informacje w Polskim Języku Migowym
- szerokie ciągi komunikacyjne oraz miejsca do odpoczynku
- teksty o odpowiedniej wielkości czcionek, które zapewniają komfort czytania szerokiemu gronu odbiorców
Wybór treści przełożonych na formy dostępu został dokonany w procesie konsultacji, z uwzględnieniem perspektyw samorzeczniczek i samorzeczników.
Osoby tworzące wystawę
Dyrektorka Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie: Magdalena Wróblewska
Zespół kuratorski: Witek Orski, Magdalena Wróblewska
Autorzy tekstów: Witek Orski, Magdalena Wróblewska
Koordynacja projektu: Maria Wodzińska
Konsultacja merytoryczna: Anita Broda, Agnieszka Grabowska, Alicja Mironiuk-Nikolska, Maciej Zawistowski
Scenografia: Bartek Buczek
Identyfikacja wizualna, projekt graficzny i skład tekstów: Kuba Maria Mazurkiewicz
Tłumaczenie: Mateusz Myszka
Redakcja i korekta tekstów: Marta Elas, Zofia Świrek
Opieka konserwatorska: Marcin Burzymowski, Katarzyna Górzyńska
Dostępność: Justyna Zieniuk, Fundacja Kultury bez Barier
Koordynacja produkcji i logistyka: Marta Ancelewska
Zespół ds. technicznych i współpraca organizacyjna: Mariusz Horoś, Marcin Kiersnowski, Kamila Końska, Łukasz Malinowski, Tomasz Rychter, Zenon Winnicki
PR i komunikacja: Łukasz Gackowski, Patrycja Lewandowska, Jakub Nowociński, Przemysław Walczak
