Damaru to sanskryckie słowo zaadaptowane przez Tybetańczyków jako nazwa dwustronnego, niewielkiego bębenka ręcznego. Jest to religijny instrument muzyczny wykorzystywany wyłącznie do tantrycznych obrzędów i rytuałów. Według komentarzy tantrycznych (1), instrument powinien być wykonany z drewna, zazwyczaj sandałowego lub akacjowego, i ludzkiej czaszki. Powinien być również pokryty małpią skórą i posiadać rączkę uplecioną z włosów znalezionych na miejscu kremacji. Wśród tybetańskich wiernych – zarówno współczesnych i niegdysiejszych – najpowszechniejsze Damaru wykonane są z drewna i obleczone koźlą skórą. Występują w dwóch rozmiarach, mniejszym i większym. Na małym Damaru gra się podczas wielu rytuałów tantrycznych, podczas gdy większe zarezerwowane jest dla obrzędu Gcod (odcięcia) (2). Napotkać można także czaszki (Kapala) inkrustowane wewnątrz srebrnymi plakietkami i należące do klasztoru, jak i niewielkie Damaru wykonane z kości słoniowej(3). Te kościane przedmioty należące do konkretnego lamy albo wiernego, są zazwyczaj bogato zdobione i zadbane. Dlaczego wytwarzano je z ludzkich czaszek? Najprostszą odpowiedź znaleźć można w przypominaniu wiernym o nietrwałości życia i o śmierci jako takiej. Symbolizm grania na Damaru w rytualnych obrzędach łączy się z ofiarą dla Buddhy, Dharmy i Sanghi (4), a także inspirowaniem i kontrolowaniem Dakini, strażniczek ziemi.

Damaru wykonane z górnych części dwóch czaszek jest wystawione w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie i wydaje się być względnie starym i rzadkim artefaktem. Kapala (czaszka) również jest wystawiona w sąsiedztwie Damaru. Damaru z kości lub czaszki nie jest łatwo dostępnym obiektem religijnym. W celu badania etnograficznego lub kulturoznawczego koniecznym jest poznanie pochodzenia przedmiotu: skąd został przywieziony, do kogo należał, itd. Jednak brakuje tej informacji. W obecnym stanie to Damaru nie nadaje się do celów rytualnych z kilku powodów. Dwie czaszki różnią się rozmiarem – jedna jest większa od drugiej. Połączone są ze sobą cienkim, żelaznym drutem, co sprawia, że połączenie jest bardzo luźne. Zdarto oryginalne obicie w części środkowej lub znajdującą się tam rączkę, a następnie zastąpiono prostym materiałem zastępczym. Dwie niewielkie materiałowe kulki używane do grania na bębenku powinny być przymocowane do rączki. Zastąpiono je dwoma krótkimi sznurkami z tradycyjnym pieczęciami woskowymi na końcach. Kilka zaokrąglonych kształtów odbitych na pieczęciach nie należy ani do tybetańskiego, ani mongolskiego pisma. Brakuje również dekoracyjnych, brokatowych wzorów z zawieszonymi kamieniami (cod pan) na rączce Damaru. Autor przypuszcza, że kolekcjoner, kimkolwiek był, otrzymał przedmiot w stanie zbliżonym do obecnie widocznego. Sądząc po kolorze kości, ozdobach i wykończeniu pracy, nie należał on do lamy o szczególnej reputacji. Wydaje się, że ten przedmiot kultu pierwotnie należał do oddanego wiernego tybetańskiego buddyzmu, takiego jak mnich bądź jogin.

(1) Tantryczne komentarze na temat Chakrasamvara, Mayajalatantra i Samputa. (https://bo.wikipedia.org/wiki/ཌྰ་མ་རུ) Loseries-Leick, Andrea. 1992. The use of Human Skulls in Tibetan Rituals, in Tibetan Studies, Proceedings of the 5th Seminar of the International Association for Tibetan Studies, Narita, 1989, ss.159-174.
(2) Tybetańskie słowo „gcod” oznacza odcinanie. Obrzęd skupia się szczególnie na odcięciu od własnego ego i ignorancji. Rytuał może być wykonany grupowo i indywidualnie. Tradycyjnie odbywa się w namiocie na cmentarzu, miejscu kremacji, i w wyizolowanych przestrzeniach kojarzonych ze strachem, jak górskie zbocza lub miejsca, gdzie rośnie pojedyncze drzewo.
(3) Informacji tych udzielono autorowi podczas przebywania w nepalskim klasztorze Sheldkar w 1990 roku.
(4) Buddha, Dharma I Sangha, w sanskrycie nazywane Tri Ratna (Trzy Klejnoty). Są to przestrzenie schronienia w buddyzmie: Buddha oznacza oświeconą jednostkę, Dharma doktrynę tej jednostki, a Sangha zgromadzenie mnichów praktykujących tę doktrynę.

Damaru (daru),
Prof. Thupten Kunga Chashab

Damaru is a Sanskrit word adopted by the Tibetans to describe a two-headed, small hand drum. It is a religious musical instrument strictly used for Tantric practices and rituals. According to Tantric commentaries(5), the instrument should be made of wood, typically sandal or acacia, and a human skull. It should also be covered with monkey skin, with a handle made from hair found at the cremation grounds. Among Tibetan practitioners of both past and present, the most common Damarus are those made of wood and covered with goat skin. They appear in two sizes – small and big. The small Damaru is played in various Tantric ritual practices, while the large one is used exclusively for the Gcod (cut) practice(6). Occasionally, one could see skulls (Kapala) decorated with silver plates inside, belonging to the monastery, and small-sized bone Damarus, which have been made of elephant tusks (7) in Tibetan areas. Those bone items, belonging to a specific lama or practitioner, are usually ornate and well-maintained. Why were they made of a human skull? A basic answer is to remind practitioners of the impermanence of self and others, and also of death itself. The symbolism of playing the Damaru in ritual practices is the practitioner’s musical offering to the Buddha, Dharma, and Sangha, and to inspire and control the Dakinis, the spiritual protectors of the land.

The Damaru, made from the upper parts of two skulls, is presented at the State Ethnographic Museum in Warsaw and appears to be a rather old and rare artefact. The Kapala (skull) is also displayed next to the skull Damaru at the museum. A bone or skull-made Damaru is not an easily available religious object. For ethnographic or cultural research, it is essential to know the origin of the object, including where it was sourced, to whom it belongs, etc. But we lack that information. In its current condition, this Damaru is unusable for ritual purposes for several reasons. The two skulls are not the same size – one is slightly bigger than the other. The skulls are joined together by a thin iron wire, which has been done very loosely. The original middle wrapping material or handle has been torn and replaced with a plain substitute material. Two small textile balls, used to beat the drum surface simultaneously, should be attached to the handle. They have been replaced by two short pieces of string with traditional wax seals on the ends. A few round features engraved on the wax stamp are neither Tibetan nor Mongolian script. It also lacks a decorative brocade ornament with different stones hanging (cod pan) on the handle of the Darmaru. The author supposes that the collector, whoever they were, received the object in a similar condition to the one displayed currently. Judging by the bone color, decorations, and finishing of the work, it does not appear to have belonged to a highly reputed Lama. It appears that the religious object originally belonged to a devoted practitioner of Tibetan Buddhism, such as a monk or yogi.

(5) Tantric commentaries on Chakrasamvara, Mayajalatantra and Samputa. (https://bo.wikipedia.org/wiki/ཌྰ་མ་རུ) .
Loseries-Leick, Andrea. 1992. The use of Human Skulls in Tibetan Rituals, in Tibetan Studies, Proceedings of the 5th Seminar of the International Association for Tibetan Studies, Narita, 1989, pp.159-174.
(6) “Gcod” is a Tibetan word meaning to cut. It is a practice that is particularly focused on cutting one’s ego and ignorance. The practice can be conducted in a group or individually. Traditionally, the practice is carried out in a tent at a graveyard, cremation place, and scary isolated places such as mountain cliffs or a place where a single tree is grown.
(7) It was explained to the author of the text while residing at the Shel dkar monastery in Nepal in 1980s.

Strona główna wystawy / Exhibition home page