Interwencja na wystawie „Afrykańskie wyprawy, azjatyckie drogi”
Intervention at the exhibition „African Expeditions, Asian Ways” [ENG below]
Maska olojufoforo
Oliwia Bosomtwe
Maska w typie olojufoforo, wykonana przez twórców ze społeczności Joruba z regionu Ekiti w południowo-zachodniej Nigerii, trafiła do Muzeum Kultury i Sztuki Ludowej (dzisiejszego PME) jako przekaz Komitetu V Światowego Festiwalu Młodzieży i Studentów o Pokój i Przyjaźń odbywającego się w Warszawie latem 1955 roku. Nie zachowały się szczegółowe informacje o okolicznościach jej przekazania. Być może był to dar osiemnastoosobowej delegacji z Nigerii, wówczas jeszcze kolonii Imperium Brytyjskiego.
V Światowy Festiwal Młodzieży i Studentów zorganizowano w roku, w którym świętowano dziesiątą rocznicę zakończenia II wojny światowej. Wojna ta, która niemal doszczętne zniszczyła goszczącą młodzież Warszawę, toczyła się także poza Europą. W brytyjskich siłach zbrojnych walczących w Afryce i Azji Południowo-Wschodniej służyły dziesiątki tysięcy Nigeryjczyków. Trafiali oni też w inne regiony świata, rozproszeni w różnych brytyjskich jednostkach, i nie można wykluczyć, że niektórzy z nich uczestniczyli w wyzwalaniu Europy. Czy wśród Nigeryjczyków, którzy przyjechali do Warszawy w 1955 roku, byli także ci, którzy walczyli w szeregach aliantów?
Na czas Festiwalu na zniszczonym gmachu na rogu ulic Marszałkowskiej i Świętokrzyskiej zawieszono wielką konstrukcję z antywojennym plakatem. Obok hasła „NIE!” wycięto otwór w kształcie spadającej bomby, poprzez który wyłaniały się ruiny zbombardowanego budynku. Reporter „Życia Warszawy” opisał, jak dwóch Nigeryjczyków przyglądało się tej imponującej instalacji projektu Tadeusza Trepkowskiego. W pewnym momencie jeden z nich złapał za rękę stojącą obok polską dziewczynkę i powiedział: „No”. Artykuł doskonale oddaje propagandowe ideały internacjonalizmu i walki o pokój na świecie. Dziennikarskie złoto i zapowiedź zmian, które miały dopiero nadejść.
W 1956 roku rozpocznie się destalinizacja bloku sowieckiego i kulturowa odwilż niosąca nadzieję na odnowę systemu socjalistycznego w Polsce Ludowej. W 1960 roku, zwanym „Rokiem Afryki”, na mapie tego kontynentu pojawi się siedemnaście niepodległych państw. Jednym z nich będzie Nigeria. W wyniku tych zmian wyłonią się nowe obszary walki o polityczne i gospodarcze wpływy. Kraje bloku sowieckiego zaczną nawiązywać relacje dyplomatyczne z krajami pozaeuropejskimi szukającymi trzeciej drogi, gdzieś pomiędzy zimnowojennymi ideologiami Wschodu i Zachodu. Umowy między Polską Rzeczpospolitą Ludową a Federacją Nigerii stworzą przestrzeń wymiany pracowników i idei, która stanie się zaczynem współczesnej diaspory nigeryjskiej w Polsce.
The olojufoforo mask
Oliwia Bosomtwe
The olojufoforo style mask, crafted by artisans from the Yoruba community of the Ekiti region in south-west Nigeria, was presented to the Museum of Folk Culture and Arts (now known as the State Ethnographic Museum) as a gift from the Committee of the 5th World Festival of Youth and Students for Peace and Friendship held in Warsaw during the summer of 1955. No detailed information exists about the circumstances of the handover. It might have been a present from an eighteen-person delegation from Nigeria, which was still a colony of the British Empire at that time.
The 5th World Festival of Youth and Students was held in the year marking the tenth anniversary of the end of the Second World War. The war, which had nearly obliterated the city of Warsaw hosting the delegates, also took place outside Europe. In the British Armed Forces, fighting in Africa and South-East Asia, tens of thousands of Nigerians served. They were also spread across various British units worldwide – it cannot be ruled out that some participated in the liberation of Europe. Was there anyone who had fought in the Allied forces among the Nigerians who came to Warsaw in 1955?
During the Festival, on the ruined building at the intersection of Marszałkowska and Świętokrzyska streets, a large construction featuring an anti-war poster was displayed. Next to the slogan “NO!,” a hole in the shape of a falling bomb was cut out, showing the ruins of a bombed building behind it. A journalist from “Życie Warszawy” [The Life of Warsaw] described how two Nigerians viewed the striking installation designed by Tadeusz Trepkowski. At one point, one of them took a Polish girl standing nearby by the hand and said, “No.” The article captures the propaganda of internationalist ideals and the fight for global peace. A journalistic gem and a foreshadowing of changes yet to come.
In 1956, the destalinisation of the Soviet Bloc will commence, along with a cultural thaw, bringing hope for the renewal of the socialist system in the Polish People’s Republic. In 1960, known as “the Year of Africa,” seventeen independent states will appear on the continent’s map. One of them will be Nigeria. Due to these changes, new areas of struggle for political and economic influence will emerge. The Soviet bloc states will begin to establish diplomatic relations with non-European countries seeking a third way between Cold War ideologies of East and West. The agreements between the Polish People’s Republic and the Federation of Nigeria will create a space for the exchange of workers and ideas, laying a foundation for the modern Nigerian diaspora in Poland.