Interwencja na wystawie „Afrykańskie wyprawy, azjatyckie drogi”
Intervention at the exhibition „African Expeditions, Asian Ways” [ENG below]
Strój z królestwa Kuba,
Oliwia Bosomtwe
Historia tego, jak ceremonialny strój z królestwa Kuba znalazł się w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie, zaczyna się od zbiegu okoliczności. Od 1969 roku królestwem Kuba rządził Kwete Mboke. Filmowy zapis ceremonii z jego udziałem można obejrzeć tuż obok stroju i maski Ngaady aMwaash. W 1985 roku król Kwete Mboke zainteresował się kupnem domu w Kinszasie. Tak poznał Cezarego Kosińskiego, wówczas zairskiego dewelopera, a także jego żonę Aleksandrę. Zaprzyjaźnili się. Rok później król zaprosił małżeństwo na ceremonię poświęcenia masek w Mushenge, stolicy królestwa. Polacy poczuli się wyróżnieni, a wizyta wywarła na nich ogromne wrażenie.
Kosińscy od lat sześćdziesiątych gromadzili przedmioty autorstwa rzemieślników z różnych regionów Afryki. Gdy w 1988 roku postanowili przekazać kolekcję polskiej instytucji, wybór padł na Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie. Placówka obchodziła swoje stulecie i była zainteresowana przyjęciem zbiorów. Ponieważ wśród darów znajdowały się także maski z królestwa Kuba, Kosińscy postanowili zorganizować wizytę władcy w swojej ojczyźnie. Zaproszenie zostało przyjęte, prezydent Zairu Mobutu Sese Seko wyraził zgodę na wyjazd delegacji, a Muzeum zorganizowało królewski pobyt w Polsce Ludowej.
W archiwum zachował się film z obchodów stulecia Muzeum. Na starej taśmie filmu ze zbiorów archiwalnych Muzeum oficjalne przemowy przeplatają się z urywkami prywatnych rozmów, ujęciami sztandarów i obsługi ustawiającej na stołach szklane butelki coca-coli. Operator uchwycił, jak król Kwete Mboke przygląda się wystąpieniom, cierpliwie wysłuchuje pytań („Czy to pierwsza wizyta króla w Europie?”) oraz jak ubrany w strój ceremonialny zasiada w jednej z sal w otoczeniu dwóch przybocznych. Wśród błysków fleszy wita kolejnych uczestników wydarzenia uściskiem ręki. Upływ czasu mnoży pytania. Kto patrzy na kogo? O czym mówią znużone spojrzenia królewskich dworzan i polskich dzieci fotografowanych u stóp króla? Czy kiedykolwiek historia europejskiego kolekcjonowania, rabowania, nazywania i podbijania przestanie być kontekstem dla takich spotkań?
Dress from the kingdom of Kuba,
Oliwia Bosomtwe
The story of how the ceremonial dress from the kingdom of Kuba found its way to the collection of the State Ethnographic Museum in Warsaw begins with a coincidence. Since 1969, the kingdom of Kuba was ruled by Kwete Mboke. The video recording of a ceremony featuring him can be seen right next to Ngaada aMwaash’s attire and mask. In 1985, King Kwete Mboke was interested in buying a house in Kinshasa. That’s how he met Cezary Kosiński, who was a developer at the time, and his wife Aleksandra. They became friends. A year later, the king invited the couple to a mask blessing ceremony in Mushenge, the capital of the kingdom. The Poles were very honored and the ceremony made a huge impression on them.
Cezary and Aleksandra had been collecting items made by craftsmen from various regions of Africa since the ’60s. When they decided to donate the collection to a Polish institution in 1988, they chose the State Ethnographic Museum in Warsaw. The institution was celebrating its 100th anniversary and was interested in this collection. As the donations included masks from the kingdom of Kuba, the spouses decided to organize the monarch’s visit to their homeland. The invitation was accepted, the president of Zaire Mobutu Sese Seko agreed to the delegation, and the museum organized the royal visit in the Polish People’s Republic.
A video from the museum’s centennial celebrations has been preserved in the archive. The old tape from the museum’s archives shows official speeches, as well as snippets of private conversations, shots of military flags, and staff placing glass bottles of Coca-Cola on the tables. The cameraman captured King Kwete Mboke watching the speeches, patiently listening to questions („Is this Your Majesty’s first visit to Europe?”) and, dressed in ceremonial attire, sitting in one of the halls surrounded by two adjutants. Lit by camera flashes, he greets the participants of the event with a handshake. The passage of time raises many questions. Who’s looking at whom? What do the weary gazes of the royal courtiers and the Polish children photographed at the king’s feet speak of? Will the history of European collecting, looting, naming, and conquering ever cease to be the context for such encounters?