O nas

Dzięki inicjatywie profesora Jan Karłowicza i Jana Maurycego Kamińskiego, przy ówczesnym ogrodzie zoologicznym otwarto Muzeum Etnograficzne. Szybki rozwój placówki zapewniły aktywne działania jego twórców, liczne darowizny oraz zaangażowanie polskich podróżników, którzy ofiarowali egzotyczne eksponaty.

Likwidacja ogrodu zoologicznego zakończyła funkcjonowanie pierwszej placówki, a kolekcji groziło wywiezienie do Petersburga. Uratowali ją założyciele muzeum, wykupując zbiory na własny koszt. Władze carskie nie pozwoliły na legalizację nowej instytucji, więc przy Krakowskim Przedmieściu otwarto „Stałą wystawę etnograficzną”.

Chęć zakończenia serii przeprowadzek kolekcji – z Krakowskiego Przedmieścia do pałacyku Frascati, a następnie na Nowy Świat – zaważyła na decyzji, aby ulokować zbiory w Muzeum Przemysłu i Rolnictwa.

Przeprowadzanie badań naukowych i regularne opracowywanie kolekcji etnograficznych – takie zadania postawiono przed nowo powstałą Pracownią Etnologiczną, której inicjatorem i kierownikiem był profesor Stanisław Poniatowski. Dynamiczny rozwój działalności Muzeum został przerwany przez wybuch I wojny światowej.

W czasie, gdy kierownictwo nad Zbiorami Etnograficznymi sprawował profesor Eugeniusz Frankowski, Muzeum Etnograficzne zyskało miano państwowej instytucji muzealnej. Oprócz szerokiej wiedzy etnograficznej, dyrektor Frankowski wykazał się także zmysłem menedżerskim, dzięki czemu nastąpił znaczący progres w działalności placówki.

Prezydent Stefan Starzyński przyznał muzeum stałą siedzibę w budynku przy ul. Podwale, jednak zbiory nie zdążyły tam dotrzeć. Zbombardowany w 1939 r. budynek Muzeum Przemysłu i Rolnictwa został doszczętnie zniszczony, a zbiory Muzeum Etnograficznego – utracone.

Po zakończeniu wojny instytucja otrzymała nową nazwę – Muzeum Kultur Ludowych, a jej organizacją kierował dr Jan Żołna-Manugiewicz. Tymczasową siedzibą został zabytkowy XVIII‑wieczny pałac Brühla na Młocinach.

Pierwszą powojenną wystawę „Polski strój ludowy” otwarto 22 maja 1949 roku. Niedługo potem przedstawiono pierwszą kolekcję zbiorów pozaeuropejskich pt. „Sztuka ludów Afryki murzyńskiej i Oceanii” w nowo wybudowanych pawilonach wystawowych.

Barka towarowa Bat stała się pływającą filią muzeum. Prezentowano na niej dwie wystawy ‑ „Sztuka Mazowsza” oraz „Polski strój ludowy”. W kolejnych latach muzeum na barce Złota Kaczka dotarło do 180 miejscowości nad Wisłą, Notecią, Odrą oraz na Mazurach.

Przemianowano nazwę instytucji na Muzeum Kultury i Sztuki Ludowej. W 1956 r. dyrektorem zostaje Ksawery Piwocki, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, autor nowego kształtu Muzeum.

Muzeum otrzymuje stałą siedzibę u zbiegu ulic Kredytowej i Mazowieckiej w budynku dawnego Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego, a w 1964 r. – nową nazwę. Jako Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie, zyskuje również nowy statut wyznaczający cele, zadania, formy działalności i strukturę organizacyjną.

Przeprowadzkę muzeum rozpoczęto w 1971 r, a oficjalne otwarcie w nowej siedzibie odbyło się w grudniu 1973. Prace koordynował dr Kazimierz Pietkiewicz, który w 1969 r. objął stanowisko dyrektora.

Na okoliczność 100-lecia muzeum przedstawiono dwie wystawy czasowe. Jedna z nich, prezentująca kolekcję afrykańską, została oficjalnie otwarta przez króla plemienia Bakuba z Zairu – Kwete M’Bokashanga ze świtą, zaproszonego do Warszawy przez dyrektora dr. Jana Krzysztofa Makulskiego.

Dzięki staraniom ówczesnego dyrektora Muzeum dr Jana Witolda Suligi, PME zostaje wpisane na listę Państwowego Rejestru Muzeów oraz staje się właścicielem gmachu przy ul. Kredytowej 1. W tym samym czasie PME otrzymuje status wojewódzkiej, samorządowej instytucji kultury, dla której organem założycielskim jest Marszałek Województwa Mazowieckiego.

Nowy rozdział w dziejach muzeum rozpoczął dr Adam Czyżewski, autor prac z dziedziny antropologii miasta, kultury wizualnej i antropologii przedmiotu, od 2008 r. sprawujący stanowisko dyrektora. Jego dziełem jest restytucja Muzeum w kształcie z 1959 r., z pełnym przystosowaniem do współczesnych potrzeb.

Powstaje Muzeum dla Dzieci, pierwsze i jedyne takie miejsce w Polsce, gdzie najmłodsi poznają kulturę i sztukę bez szklanej gabloty. Wieloletnia modernizacja wnętrz pozwoliła też stworzyć nowe wystawy stałe: „Czas Świętowania” ze wspaniałą kolekcją strojów ludowych z Polski i Europy oraz „Porządek Rzeczy. Magazyn Piotra B. Szackiego” prezentującą ponad 3000 obiektów związanych z pracą na roli i rzemiosłem.

Muzeum wkroczyło w nowe czasy. Zmiany doceniła kapituła Europejskiego Forum Muzeum przyznając PME nominację do tytułu Europejskiego Muzeum Roku (European Museum of the Year Award). To prestiżowe wyróżnienie, o które zabiegają najlepsze placówki w całej Europie.

Podczas jego rocznej kadencji muzeum otworzyło dziewięć wystaw, przeniosło działalność on-line, a także sfinalizowało unijną inwestycję o wartości ponad 10 mln zł., której zwieńczeniem było otwarcie nowej wystawy stałej prezentującej bogate zbiory afrykańskie i azjatyckie z kolekcji PME.

Robert Zydel jest absolwentem Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego. Przez wiele lat prowadził laboratoria i zajęcia związane z praktycznym zastosowaniem narzędzi etnograficznych w badaniach marketingowych. Na stanowisko Dyrektora wybrany jednogłośnie podczas obrad Komisja Konkursowej złożonej z przedstawicieli Organizatora, stowarzyszeń branżowych i przedstawicieli MKiDN. 

Od lutego 2021 r. Muzeum można zwiedzać w towarzystwie zwierząt domowych. Dyrektor Robert Zydel zdemontował z fasady muzeum tabliczkę z zakazem wstępu zwierzętom – symbolicznie otwierając drzwi instytucji na ich obecność.

8 – 11 czerwca 2022 roku odbyła się Wiślana Ekspedycja Etnograficzna. Pracownicy muzeum wyruszyli w teren przemieszczając się wzdłuż najważniejszej polskiej rzeki – Wisły, aby dowiadywać się od ludzi i natury o świecie, w którym żyjemy.  Nawiązując tym samym do inicjatyw, które pojawiały się w przeszłości w muzeum oraz do pionierów etnografii, tym samym kontynuując tradycję instytucji.

25 października 2023 roku odbyła się uroczysta, jubileuszowa gala z okazji 135 lecia Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie. 135 lat to dorobek wielu pokoleń muzealniczek i muzealników, etnografek i etnografów, osób różnych specjalizacji i talentów, w tym organizacyjnych, edukacyjnych oraz technicznych.

dr Magdalena Wróblewska 15 maja 2024 r. została powołana na stanowisko dyrektorki Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie.
Historyczka sztuki i muzeolożka, zainteresowana problematyką dekolonialności, adiunktka na Wydziale Artes Liberales Uniwersytetu Warszawskiego. Stypendium typu post-doc odbyła w Kunsthistorisches Institut in Florenz- Max-Planck-Institut i Staatliche Museen zu Berlin (2012-14). W latach 2015-2021 kierowała badaniami w Muzeum Warszawy, oraz kilkoma zespołami: Działu Badań nad Warszawą, Działu Archeologicznego, Centrum Interpretacji Zabytku i Korczakianum. Była współkuratorką wystawy głównej „Rzeczy warszawskie”, odpowiedzialną za „Gabinet Portretów”. Prowadzony przez nią projekt „Skąd się biorą warszawiacy? Migracje do Warszawy w XIV-XXI w.” został nagrodzony Sybillą przez Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów (2016). W 2023 roku odbyła staż badawczy w Department for Anthropology, Museum of Natural History, Smithsonian Institution w Waszyngtonie.